Op 1 juli 2004 is het precies 125 jaar geleden, dat de eerste stoomtram in Nederland reed tussen Den Haag en Scheveningen. De komst van de stoomtram heeft er voor gezorgd, dat grote delen van met name het dun bevolkte Nederlandse platteland werden ontsloten. Reden genoeg voor de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik om het evenement Stoomtram 125 te organiseren.
In Hoorn is een fantastische collectie locomotieven, rijtuigen en goederenwagens uit binnen- en buitenland te zien, die in zijn geheel de ontwikkeling van de stoomtram in Nederland illustreert. De niet-rijvaardige stukken kunt u bewonderen bij het Museum in Hoorn, de locomotieven en rijtuigen die wel kunnen rijden zijn de hele dag te zien in de historische stoomtrams tussen Hoorn en Wognum-Nibbixwoud.
In het stationsgebouw en de werkplaats in Hoorn kunt u tevens de tentoonstelling ‘125 jaar stoomtram in Nederland” zien. De tentoonstelling neemt u mee op reis door de Nederlandse stoomtramgeschiedenis vanaf 1879 tot 1966, aan de hand van thema’s als personeel, rollend materieel, infrastructuur en reizigers-, goederen- en overig vervoer en de tram en zijn omgeving.
Het hoogtepunt van “Stoomtram 125” is de grote Cavalcade, die aan het einde van iedere dag in Hoorn wordt gehouden. U neemt plaats op de tribune en laat al het rijvaardige materieel in één fantastische optocht aan u voorbij trekken.
De prijs voor het evenement is € 5,- per persoon, ongeacht de leeftijd. Een koopje, want voor dit bedrag mag u in Hoorn rondkijken bij het statisch opgestelde materieel, de tentoonstelling bezoeken én een rit maken met een van de historische stoomtrams tussen Hoorn en Wognum-Nibbixwoud. Wilt u meer weten over de dienstregeling en de materieelindeling, vraag dan de flyer “Stoomtram 125” aan.
Objecten die te zien zijn tijdens ‘Stoomtram 125’:
Statisch opgesteld:
• Locomotief RSTM2 “Merryweather” uit 1881 is van hetzelfde type als de loc die de eerste rit Den Haag-Scheveningen reed;
• Rijtuig 404 uit 1879 is identiek aan de wagen die in de eerste stoomtram meereed;
• Goederenwagen RSTM C106 uit 1881;
• Locomotief GSTM 13 “Silvolde” uit 1900 vormt samen met rijtuig GWSM AB48 en bagage-
wagen 41 een échte klassieke Gelderse stoomtram;
• Locomotief 607 “Vrijland” uit 1902 rijtuig ZE AB6 uit 1902 zijn voor het eerst sinds 1934 weer samen in één tram te zien zijn;
• Locomotief HTM8 uit 1904 is in restauratie en zal als later in 2004 op de baan te zien zijn;
• Locomotief RTM56 uit 1914 werd door de Rotterdamse Tramweg Maatschappij gebruikt voor de zware boottrams van Rotterdam naar Hellevoetsluis en de strandtrams van Rotterdam naar Oostvoorne;
• Motorrijtuig GSM40 uit 1923 reed voor de Westlandse Stoomtramweg Mij. van Den Haag naar Loosduinen;
• Open melkbussenwagen TNHT38 is in restauratie;
• Kampeerwagen van de RTM is een ex-goederenwagen;
• Houten kolenwagen, waarmee kolen van Limburg naar de rest van Nederland werden vervoerd;
• Rijtuig SBM24 uit 1927 is in restauratie en zal later dit seizoen op de baan te zien zijn;
Rijdend tussen Hoorn en Wognum-Nibbixwoud:
• Locomotief 9 uit 1909 is van hetzelfde type als de loc die de eerste stoomtrams van Hoorn naar Blokker en van Bovenkarspel naar Enkhuizen trok;
• De bij loc 9 behorende rijtuigen;
• Locomotief GS18 uit 1921 is de laatste loc die voor de Gooische Stoomtram, de “Gooische Moordenaar”, is gebouwd. De loc vormt samen met rijtuig GoTM21 uit 1908 en rijtuig GS22 uit 1904 een authentieke Gooische Stoomtram;
• Locomotief LTM26 uit 1922 is een voor zijn tijd zeer geavanceerde locomotief;
• Rijtuig RTM395 uit 1906 heeft gereden bij de Stoomtramwegmij. Tiel-Buren-Culemborg;
• Rijtuig RTM370 uit 1906 heeft gereden voor de Rotterdamsche Tramweg Mij. ;
• Rijtuig NTM C205 uit 1913 is ontwikkeld als standaardrijtuig voor de stoomtrams in Friesland, Groningen en Drenthe;
• Postbagagewagen NTM D6 uit 1915 maakt duidelijk hoe de postconducteur zijn werk deed;
• Gesloten goederenwagens NTM E128 en E134 uit 1920 van de Nederlandsche Spoorweg-Mij.;
• Gesloten goederenwagen OG E102 van de Tramwegmij. Oostelijk Groningen uit 1930;
• Gesloten goederenwagen EDS85 uit 1930 van de Noord Nederlandse Machinefabriek Winschoten;
• NTM-personeelswagen P1 uit 1883
• NTM-koppelwagens K9 uit 1916 en K16 uit 1924;
• Locomotief NS7742 “Bello” uit 1914 reed de laatste stoomtramrit tussen Alkmaar en Bergen aan Zee in 1955 en geeft samen met lokaalspoor-goederenwagen C209 uit 1917 en enkele goederenwagens een goed beeld van het materieel op een NS-tramlijn, waarop meestal met lokaalspoormaterieel gereden werd.
Het evenement komt tot stand door de welwillende medewerking van: het Nederlands Spoorwegmuseum; het Nationaal Smalspoormuseum te Valkenburg (ZH); het Museum v/h Rotterdamsche Tramweg-Maatschappij te Ouddorp; het Tramway Museum Mariazell (Oostenrijk); Salzburger Lokalbahn (Oostenrijk), de Stichting ROMEO uit Rotterdam en de Tramweg Stichting.
Voor de meeste mensen doet de Museumstoomtram helemaal niet denken aan een gewoon Museum. Er is namelijk geen gebouw met suppoosten, vitrines met voorwerpen en zacht fluisterende bezoekers, maar wel een werkplaats waar u het geluid van de klinkhamer en slijptol kunt horen. En u beleeft als bezoeker aan den lijve het gevoel van toen als u in de museumstukken door het prachtige Westfriese landschap de 20 kilometer tussen Hoorn en Medemblik aflegt. Tijdens de rit ziet u stations met bijbehorende seinen, in uw tram rijden goederenwagens met historische, bolle email reclameborden mee en vanzelfsprekend wordt uw tram getrokken door een échte stoomlocomotief. In Medemblik kunt u, als u dat wilt, doorreizen naar Enkhuizen met het museumschip “Friesland”. Zowel Hoorn, Medemblik als Enkhuizen zijn uw bezoekje meer dan waard!
In Hoorn vindt u het Stoomtram Documentatie Centrum, hét Kenniscentrum van de stoomtramgeschiedenis in Nederland. U kunt hier onderzoek verrichten als u geïnteresseerd bent in een bepaalde stoomtramlijn en het archief speelt een essentiële rol in de ontwikkeling van de presentatie in het museum.
Het Museum
Wat vindt u in ons Museum? Nadat de stoomtrams in Nederland werden opgeheven, zijn heel veel rijtuigen en locomotieven gesloopt. Niemand zag er de noodzaak van in om de stukken te behouden, dus rijtuigen werden woningen, schuurtjes en duiventillen.
De Museumstoomtram wil het weinige Nederlands stoomtrammaterieel dat er nog is bewaren, restaureren en uiteindelijke weer rijdend aan het publiek tonen op de spoorlijn tussen Hoorn en Medemblik. Behalve de fraaie collectie Nederlands stoomtrammaterieel vindt u in het Museum echter ook een grote collectie historische bagage, authentieke seinen en seintoestellen en een grote hoeveelheid documentatie over Nederlandse stoomtramlijnen in het Stoomtram Documentatie Centrum.