Column: Bestrijding van armoede en ongelijkheid

HOORNGIDS COLUMN | Armoede is niet enkel een kwestie van geldgebrek. Het is een stille schaduw die zich door de samenleving beweegt. Onzichtbaar voor velen maar voelbaar voor de mensen die er dagelijks onder gebukt gaan. In Hoorn, de stad die bekendstaat om haar historische pracht en culturele rijkdom, vormt deze schaduw een ongemakkelijke waarheid. Het recente rapport van de Rekenkamer over armoede en ongelijkheid in Hoorn laat zien dat deze problematiek niet losstaat van bredere maatschappelijke structuren, maar er juist diep mee verweven is.

De mens is een sociaal wezen, gevormd door de omgeving waarin hij opgroeit. Wie in gebrekkige omstandigheden geboren wordt, draagt de last van deze omgeving met zich mee. Niet alleen door de financiële beperkingen, maar ook door subtielere obstakels: een gebrek aan toegang tot gezonde voeding, beperkte onderwijskansen en een gemis aan mogelijkheden om digitale vaardigheden te ontwikkelen. Het verschil dat daardoor ontstaat, is niet enkel een economische kwestie. Het raakt aan de essentie van het menselijk bestaan: de vrijheid om te kunnen streven naar een beter leven. Om te kunnen dromen van vooruitgang.

In Hoorn blijkt deze vrijheid voor sommigen een illusie. Het onderzoek van de Rekenkamer toont aan dat de kansen die mensen krijgen, voor een groot deel bepaald worden door de wijk waarin ze opgroeien. De samenleving functioneert als een soort spiegel, waarin behoeftigheid weerspiegeld wordt in huizen, scholen en gezondheidszorg. De overheid heeft hierin een verantwoordelijkheid. Ze kan niet slechts toekijken. Maar moet actief ingrijpen om die spiegel te breken en een nieuwe realiteit te creëren waarin iedereen de ruimte krijgt om zich te ontplooien. Het rapport van de Rekenkamer wijst op de tekortkomingen in het huidige beleid van Hoorn. Een beleid dat weliswaar goede bedoelingen kent, maar tekortschiet in uitvoering en monitoring. Dus de gevolgen daarvan. Er is een zekere afstand ontstaan tussen de beleidsmakers en de realiteit van de mensen die zij proberen te helpen. Het gebrek aan inzicht in de effectiviteit van de huidige maatregelen laat een pijnlijk vacuüm achter. Zonder die inzichten blijft de hulp abstract, een goedbedoeld gebaar zonder de tastbare impact die zo hard nodig is.

Het goede willen doen, is niet voldoende. Het vraagt om een fundamenteel begrip van de structuren die ongelijkheid voeden en sterke motivatie om deze structuren te veranderen. Wanneer de gemeente en haar netwerkpartners niet goed samenwerken, ontstaat er een versnipperd beeld waarin de collectieve verantwoordelijkheid verloren gaat. Alleen door gezamenlijke inspanningen kunnen de verschillende delen van de maatschappij samenkomen om het geheel te helen.

De Rekenkamer doet een beroep op de kracht van verandering. Gemeenten, zoals die van Hoorn, staan op het kruispunt tussen verleden en toekomst. Zij dragen de erfenis van oude systemen, maar hebben ook de mogelijkheid om nieuwe paden te bewandelen. Het herverdelen van middelen, het verbeteren van schoolgebouwen, het ontwikkelen van betaalbare woningen - dit zijn niet slechts beleidsopties. Ze zijn de concrete belichaming van het idee dat de mens niet veroordeeld hoeft te zijn tot de omstandigheden waarin hij geboren wordt.

De ongelijkheid in Hoorn is niet alleen een probleem van de armen, maar van de hele stad. Het raakt aan de kern van wat we gezamenlijk willen zijn. Een stad die enkel floreert voor degenen die al toegang hebben tot middelen, kan zichzelf moeilijk een rechtvaardige gemeenschap noemen. Maar een stad die durft te investeren in degenen die het het moeilijkst hebben, wordt een stad waarin iedereen een kans krijgt om op te bloeien.

Er is een oude wijsheid die stelt dat een samenleving beoordeeld kan worden op de manier waarop ze haar zwaksten behandelt. In dat licht is het rapport van de Rekenkamer niet alleen een analyse van armoede en ongelijkheid, maar ook een uitnodiging tot zelfreflectie. Welke rol spelen we zelf in het voortbestaan hiervan? En belangrijker nog: hoe ver zijn we bereid te gaan om deze te bestrijden?

De toekomst van Hoorn wordt gevormd door de keuzes die nu worden gemaakt. De begroting voor volgende jaren wordt deze weken in de gemeenteraad besproken. Als gemeenschap hebben we de kracht om richting te geven aan die toekomst, om structuren te herzien, barrières te slechten en nieuwe mogelijkheden te creëren. Alleen dan zal de schaduw van armoede verdwijnen en plaatsmaken voor het licht van hoop en gelijkheid.

Foto: Aangeleverd