Column: Onze groenste held

HOORNGIDS COLUMN | In ons land schuilt een nauwelijks opvallende vijand die de natuur bedreigt: de Japanse duizendknoop. Deze invasieve plantensoort is een ware plaag, zo lezen we in ons regionale dagblad. Gelukkig is er een onverwachte held opgestaan in de strijd tegen deze groene dreiging: Bliss, een labrador met als werkgebied groot Ursem. Met haar neus vol gras en met een onstuitbare energie waar, het konijn uit de reclame van een bekend batterijmerk jaloers op zou zijn, rent zij rond, snuffelend naar de geur van de Reynoutria japonica.

Deze plantensoort werd in 1823 door de Duitse arts Philipp Franz von Siebold als een exotisch souvenir vanuit Japan naar Nederland gebracht. Wat begon als een onschuldige botanische curiositeit in de Leidse Hortus, is inmiddels uitgegroeid tot een nationale nachtmerrie. De Japanse duizendknoop verdringt inheemse soorten, bedreigt de biodiversiteit en kan zelfs kabels, leidingen, wegen en betonnen funderingen vernielen. Kortom, de plant maakt alles wat op zijn weg komt kapot als een niet te bedwingen groene sloopkogel. 

In Japan heeft duizendknoop natuurlijke vijanden zoals de Japanse bladvlo, maar in ons land heeft hij vrij spel en gedijt onder alle omstandigheden: in zonlicht, in schaduw, in rijke, arme, droge en natte grond. En alsof dat nog niet genoeg is, heeft hij zich heimelijk gekruist met de Chinese bruidssluier, waardoor de planten zich nog sneller vermenigvuldigen. Een soort botanische soap, maar dan zonder happy end.

Maar gelukkig hebben we nu dus Bliss. Met haar uitmuntende reukvermogen vindt ze zelfs de geringste sporen van duizendknoop. Of het nu tussen kleilagen of op bouwkavels is, zij ruikt het meteen. Zodra ze enthousiast begint te kwispelen, weet je dat ze beet heeft. Het is echt haar ding. Haar opleiding tot speurhond was dan ook een fluitje van een cent; binnen vijf dagen had ze de kunst van het opsporen al onder de knie.

Elders wordt met een totaal andere aanpak geëxperimenteerd: varkens. Deze worden ingezet om de duizendknoop op te peuzelen. Dat lijkt effectief, maar het is de vraag of het genoeg is om de plant volledig uit te roeien, want zelfs een klein stukje achtergebleven wortel kan weer uitgroeien tot een complete plant. De duizendknoop geeft zich niet zomaar gewonnen.

De strijd tegen de Japanse exoot is zwaar. Maar dankzij onze vierpotige held en een paar hongerige varkens mogen we optimistisch blijven. Het lijkt wel een Disney-film: een dappere labrador en zijn vriendjes de varkens redden de wereld van een kwaadaardige plant. Toch schuilt achter deze komische voorstelling een serieuze boodschap. We moeten de biodiversiteit beschermen. Soms zijn het de meest onwaarschijnlijke helden die ons daarbij kunnen helpen.

Het ingewikkelde aan deze groene strijd is, dat we er nauwelijks iets van merken. Vergelijk dat eens met de aandacht voor defensie tegen agressieve regimes. Dat komt bijna dagelijks in het nieuws. Maar de invasie van de Japanse duizendknoop ondermijnt in stilte onze natuur en infrastructuur, zonder dat er veel ophef over ontstaat. 

Bliss blijft ondertussen onvermoeibaar snuffelen. Met een vrolijk heen en weer zwaaiende staart sluit zij haar werkdag af als ze alweer een stukje natuur heeft gered van de groene plaag. En wie weet, misschien komt er ooit een dag dat we - mede dankzij haar inzet - de Japanse duizendknoop volledig hebben bedwongen. Ondertussen is Bliss snuffelend en kwispelend onze groenste held.