ZOMERTIP HOORN 6

Uit de grote dagen van de Nederlandse stoom- en pakketvaart zijn weelderige plakkaten te zien op ’Schoon schip’, de grote overzichtstentoonstelling van scheepvaartaffiches in het Affichemuseum te Hoorn, dat van 11 juni tot en met 26 september vol hangt met affiches van zeekastelen en lokkende kusten.
Dankzij bruiklenen uit musea en particuliere collecties is een representatief overzicht gemaakt van hoe de Nederlandse zeevaarttraditie tussen ca. 1880 en 1960 in wervende affiches is weergegeven. Topstukken van o.m. Cassandre, Bart van der Leck en Adriaan van ’t Hoff maken deel uit van de tentoonstelling.
De Nederlandse kunstenaars Tiete van der Laars en Albert Hemelman spelen in de periode vlak na de Eerste Wereldoorlog vaardig met de nieuwe decoratieve kunstvormen. Zij vullen hun aanplakbiljetten met sierkunstige netwerken van arabesken en ornamenten.
In de jaren ’30 weet Adolphe Jean-Marie Mouron alias Cassandre de Nederlandse vormgevers danig op te schudden met z’n affiches van zeekastelen. Het begint al in 1928 met zijn Statendam-affiche. De afbeelding van drie stoompijpen en twee luchtkokers getuigt van flair. Helemaal zet hij de toon met affiches in kikvorsperspectief, die hij in respectievelijk 1931 en 1935 maakt voor de Franse schepen L’Atlantique en de Normandie. Cassandre is een meester in het vervaardigen van sterk gestileerde boegaanzichten van oceaanreuzen met strakke kleuren in de vlakken. Details worden weggelaten - ook in zijn spoorwegaffiches, waarin hij met aan het kubisme verwante middelen de essentie van industriële vooruitgang laat zien: kracht, dynamiek en functionalisme. De scheepsboeg is sindsdien een icoon geworden.
De invloed van de vernieuwer Cassandre reikt ver. De tentoonstelling in Hoorn laat zien hoezeer ontwerpers als Jean Walther, een Zwitser die zich in Amsterdam vestigde, Emile Gaillard, Wim ten Broek, Kees van der Laan en Johan von Stein door hem werden beïnvloed: allemaal indrukwekkend oprijzende scheepsboegen, gestileerde figuren en opvallende kleurvlakken.
Daarnaast echter tekenen en schilderen typisch illustratieve kunstenaars als Willy Sluiter, Kenneth Shoesmith, Jan Sluyters en Jos Rovers exotische types en lokkende kusten om vooral de idyllische bestemmingen voor te toveren.
De laatste maakt een sterk affiche voor de Rotterdamsche Lloyd, waarop de helderblauwe lucht, het rustige water, de vrolijke kleuren en de karakteristieke Egyptenaar het vakantiegevoel overbrengen. Willy Sluiter tekent voor de Stoomvaart Maatschappij Nederland een trotse morenkop.
Van de grote luminist Jan Sluyters is vooral de zondoortrilde bloemenkust met een minimaal scheepje op de azuren zee bekend en geliefd geworden.
Andere befaamde kunstenaars van wie werk is te zien in Hoorn zijn Bart van der Leck (het beroemde affiche in liggend formaat voor de Batavierlijn), Willem Gispen (ook meubelontwerper), Adriaan van ’t Hoff, Louis Kalff en uit de na-oorlogse periode Eppo Doeve, Reyn Dirksen, Frans Mettes en Rien Poortvliet. Ook zijn enkele invloedrijke buitenlandse ontwerpers vertegenwoordigd.